Volgende week dinsdag, 13 mei, is het erop of eronder voor de nieuwe pensioenwet. De Tweede Kamer stemt over het amendement van NSC-Kamerlid Agnes Joseph, dat deelnemers aan pensioenfondsen het recht geeft om individueel bezwaar te maken tegen de overgang van hun opgebouwde pensioen naar het nieuwe stelsel. Joseph heeft in de SP, PVV en BBB medestanders gevonden voor haar visie dat pensioen het persoonlijk eigendom van mensen is en dat deelnemers daarom inspraak moeten hebben.
Tegenstanders, zoals VVD en D66, vrezen dat dit de collectieve besluitvorming ondermijnt en tot vertraging leidt. Ook NSC-minister Van Hijum waarschuwt voor vertraging als het amendement wordt aangenomen. De stemming op 13 mei is dus van groot belang voor de toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel.
Vorige week bespraken Marianne Zwagerman en Maurice de Hond de nieuwe pensioenwet (die al is aangenomen in 2023!) met pensioenadvocaat en Telegraaf columnist Theo Gommer. Hij staat bekend als een kritisch volger van het pensioenrecht, maar maakt in deze aflevering vooral duidelijk dat hij voorstander is van de nieuwe wet, zij het met enkele kanttekeningen. De uitzending kan je hier terugkijken.
Schandaal
Aanstaande zondag praten Zwagerman en De Hond met een uitgesproken tegenstander van de wet: professor Hans van Meerten. Van Meerten was eerder te gast in Op z’n Kop en noemde de pensioenwet niet alleen juridisch riskant, maar ook maatschappelijk explosief en vreest een nieuw ‘woekerpolis-schandaal’, maar dan vele malen groter.
“Het is ons geld,” benadrukt Van Meerten. “Van elke euro die je verdient, gaat twintig cent naar het pensioenfonds. Maar jij hebt daar niets over te zeggen. Dat is fundamenteel onrechtvaardig.” Hij is vooral kritisch over het zogenaamde ‘invaren’ van het oude pensioenvermogen van 1500 miljard euro in het nieuwe systeem. Volgens Van Meerten is dit nergens in Europa eerder zo gedaan. Het is alsof je hypotheek ineens een variabele rente krijgt, zonder dat je inspraak hebt.
Theo Gommer vindt de nieuwe pensioenwet in de kern een logische en noodzakelijke stap richting een systeem dat beter past bij de huidige arbeidsmarkt en samenleving. Waar het oude stelsel uitging van één collectieve pot, waarbij deelnemers samen spaarden en de opbrengsten gedeeld werden, is het idee nu dat elke deelnemer een persoonlijk pensioenvermogen opbouwt, binnen een collectief beheerd systeem.
Erg persoonlijk is het nieuwe systeem volgens hem nog niet: deelnemers kunnen nog nauwelijks zelf beslissen waar hun geld in wordt belegd of hoe hun pensioen wordt ingericht. Hij hoopt dat dit in een volgende fase komt. Hij noemt het een geleidelijke hervorming waarbij nu eerst de basis moet worden gelegd. Dat deelnemers geen individuele keuze hebben of ze willen overstappen naar het nieuwe stelsel erkent Gommer. In het oude stelsel mocht een deelnemer bij een waardeoverdracht nog ‘nee’ zeggen. Nu beslist het collectief: als een pensioenfonds besluit om over te stappen, gaat iedereen mee. Dat is volgens Gommer niet ideaal, maar een politieke keuze: “Dat is democratisch zo afgesproken. Artikel 83 van de pensioenwet, dat het individueel bezwaar regelt, is tijdens deze transitie buiten werking gesteld.”
Wantrouwen
Hij begrijpt het ongemak dat veel mensen voelen, vooral omdat er zo weinig vertrouwen is in politiek en financiële instellingen. Gommer vindt dat het wantrouwen deels terecht is, gezien de vele belangen in de pensioensector. Maar hij benadrukt ook dat er streng toezicht is (onder andere door De Nederlandsche Bank) en dat de meeste bestuurders juist proberen zorgvuldig te werken.
Een ander terugkerend argument is dat gepensioneerden slechter af zouden zijn. Volgens Gommer is dat juist niet waar. In het nieuwe systeem wordt een deel van de zogeheten buffer (een reservepot) direct uitgekeerd aan gepensioneerden. Dat leidt tot een hogere uitkering dan in het oude stelsel, waarin indexatie vaak jarenlang uitbleef. Voor jongeren is het nieuwe systeem gunstig omdat ze eindelijk echt voor zichzelf sparen, stelt Gommer. Ze zijn niet langer de dupe van het zogenoemde ‘doorsneesysteem’, waarin jongeren relatief veel betaalden voor ouderen.
De enige groep die er mogelijk wat op achteruitgaat, zijn de 45-plussers. Voor hen is compensatie geregeld, juist om draagvlak te behouden. Gommer erkent dat deze hervorming eerder had moeten plaatsvinden, maar pleit er nu voor om de transitie goed af te ronden en daarna door te pakken richting meer individuele keuzevrijheid.
Kortom: Theo Gommer vindt de nieuwe pensioenwet noodzakelijk en verdedigbaar, al is hij het eens met een aantal kritische geluiden. Hij pleit voor betere communicatie en transparantie, maar waarschuwt ook tegen het voortdurend uitstellen of heropenen van het debat. Hans van Meerten is mordicus tegen en wil het liefst dat 500.000 mensen naar het Malieveld komen om te protesteren tegen de wet. Wie heeft er gelijk? Kijk zondag naar Deel 2 van de Pensioenspecial van Dwars door de Politiek en oordeel zelf.
We maken Dwars door de Politiek gratis te zien voor iedereen. Wil je ons werk steunen? Word dan lid van de Club van Dwarskijkers. Voor maar 15 euro per jaar (incl. BTW) maak je mogelijk dat wij deze programma’s kunnen maken én krijg je toegang tot exclusieve content zoals columns en podcasts.