Ingezonden opinie door Stan Baggen
Vandaag is het Europadag. We vieren het vredesproject Europa, dat op 9 mei 1950 een aanvang nam met een verklaring van de Franse minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman. Die verklaring begon met de woorden: “De wereldvrede kan slechts worden gewaarborgd door inspanning van alle positieve krachten welke hem tegen de dreigende gevaren kunnen beschermen.” De verklaring stelde voor om, als eerste stap op weg naar die wereldvrede, de Franse en Duitse kolen- en staalindustrie, “welke lange tijd oorlogswapens hebben moeten vervaardigen waarvan zij zelf regelmatig het slachtoffer zijn geweest”, onder een gezamenlijke autoriteit te brengen.
Deze gemeenschappelijkheid dwong de landen ertoe samen te werken en elkaar niet als rivalen te zien maar als partners met wederzijdse belangen en wederzijdse afhankelijkheid. Die aanpak is uitermate effectief gebleken. Oorlog tussen Duitsland en Frankrijk valt anno 2025 nog maar moeilijk voor te stellen. De visie van Schuman dat wereldvrede bewerkstelligd zou kunnen worden door samenwerking en overleg, werd voortgezet door andere grote Europese staatslieden, zoals de Duitse Bondskanselier Willy Brandt, die daar de Nobelprijs voor de vrede voor kreeg en die in zijn Nobelrede bevlogen sprak over de oplossing van wederzijdse problemen door middel van zinvolle samenwerking tussen staten, over de grenzen van machtsblokken heen.
ReArm Europe
Vijfenzeventig jaar na de Schumanverklaring heeft de Europese samenwerking een vlucht genomen waar Schuman en de zijnen alleen maar van hadden kunnen dromen. Maar die samenwerking is inmiddels wel in rap tempo van kleur aan het verschieten. Begin maart presenteerde de Europese Commissie een ambitieus beleidsplan, ReArm Europe / European Defence Readiness 2030, gericht op de bewapening van de Lidstaten van de Europese Unie.
De overtuiging dat vrede het beste bereikt kan worden door economische samenwerking en wederzijdse afhankelijkheid van gewezen vijanden is in dit beleidsplan ver te zoeken. De Unie wordt gepresenteerd als machtsblok, dat militair moet concurreren met andere machtsblokken. Er wordt geen woord besteed aan mogelijke toenadering tot de tegenstander of aan het zoeken naar gemeenschappelijkheid daarmee.
Dat Rusland en China een militair gevaar vormen waar we ons tegen moeten wapenen, wordt als feit gepresenteerd. De aandacht is verschoven van vrede naar veiligheid, een concept dat in de verklaring van Schuman nog niet voorkwam. Waar vrede wordt bereikt door het wegnemen van grondslagen voor al dan niet potentiële conflicten, is een beleid gericht op veiligheid vooral gericht op de gevolgen van conflicten.
Oorlogseconomie
De Europese veiligheid wordt in het beleidsplan dan ook enkel nog gezocht in militair overwicht. De leiders van vandaag hebben het niet langer over een Europees vredesproject maar praten slechts over een Europese oorlogseconomie. Vrede bereik je niet door je te bewapenen maar door je consequent hard te maken voor internationaal recht, diplomatie, wederzijdse ontwapening en samenwerking. Dat zijn de oorspronkelijke idealen van de Europese Unie, het vredesproject Europa.
Met de omschakeling die het recente beleidsplan voorstaat is de Europese Unie nog maar moeilijk een vredesproject te noemen. Van wereldvrede zal niet veel terecht kunnen komen als we ons, in de woorden van onze Koning, tot de tanden moeten bewapenen.
Zoals ook het beleidsplan zelf stelt, staat Europa voor een fundamentele keuze over haar toekomst. Laten we over die keuze alsjeblieft goed nadenken. Kiezen we voor de wereld van ReArm Europe, waarin de Europese Unie nog slechts een machtsblok is dat enkel opkomt voor de veiligheid van haar inwoners? Of pakken wij het stokje over van onze voorgangers en geven we een nieuwe impuls aan hun inspanningen voor het grotere ideaal van wereldvrede?
Vind je ons werk belangrijk, word dan lid van de Club van Dwarskijkers. Voor maar 15 euro per jaar (incl. BTW) krijg je toegang tot exclusieve content zoals columns en podcasts.