Hoe werkt dat toch in de hoofden van politici als Jesse Klaver en Rob Jetten? Je jaagt bedrijven en boeren het land uit met steeds gekkere duurzaamheidsregels, je stapelt torenhoge belastingen op energie, suiker en andere dingen die in jouw verheven morele wereld bestraft moeten worden – en dan ben je verbaasd dat alles duurder wordt in de supermarkt? Alsof je in Den Haag een potje Monopoly zit te spelen, zonder gevolgen voor de mensen in het land?
Je deelt 54 miljoen euro subsidie uit aan Milieudefensie, waarmee die bedrijven als Unilever, Shell en Albert Heijn juridisch belagen – en denkt dat dát geen invloed heeft op de prijzen in het schap en aan de pomp? Jesse Klaver kreeg vorige week een kleine wake-up call. In een ronde tafel in de Tweede Kamer probeerde hij op hoge toon fabrikanten en supermarkten ter verantwoording te roepen voor de hoge prijzen van boodschappen. Maar wat hij te horen kreeg, was een lesje realiteit.
Vertegenwoordigers van leveranciers zoals Unilever, Hak, Nestlé en supermarkten als Albert Heijn, Jumbo en Lidl legden haarfijn uit waarom Nederlanders zoveel meer betalen dan andere Europeanen. Spoiler: het is geen complot van de supermarkten of fabrikanten – het is het gevolg van rampzalig beleid uit Den Haag.
De echte oorzaken van de hoge prijzen?
- Belastingen: De btw, suikerbelasting, statiegeldsystemen en andere heffingen zijn in Nederland veel zwaarder dan in België of Duitsland. Unilever noemde Lipton Ice Tea als voorbeeld: fors duurder in Nederland vanwege eenzijdige belastingverhogingen, zónder onderscheid tussen veel of weinig suiker. Ineffectief én prijzig.
- Energieprijzen en lonen: De energieprijzen liggen in Nederland fors hoger dan in omringende landen. Daarbovenop zijn de lonen met meer dan 20% gestegen. Dit jaagt de productiekosten omhoog.
- Groene investeringen: Fabrikanten, boeren, tuinders en supermarkten investeren miljoenen in duurzaamheid. Maar duurzaamheid is niet gratis – die rekening komt uiteindelijk bij de consument terecht.
- Kostbare wet- en regelgeving: Bedrijven worden in Nederland geconfronteerd met een woud aan regels en heffingen. De suikerbelasting wordt zonder nuance geheven, recyclingbijdragen zijn hoog, en het statiegeldsysteem is duur en complex. Telers moeten voldoen aan strenge eisen op het gebied van milieu, stikstof en bodemgebruik, wat de productie duurder maakt. Wie in Nederland wil produceren, betaalt fors meer – dankzij Den Haag.
Daar zit Klaver dan in de Kamer, met zijn luiers en zonnebrandflesjes, klagend over de prijzen. Terwijl een zaaltje verderop zijn partijgenoot Joris Thijssen – voormalig Greenpeace-activist – staat te brullen om méér regels, méér duurzaamheid, méér ingrijpen in het bedrijfsleven. De Tweede Kamerleden leven in een bubbel. Ze voeren een abstract debat over klimaat, milieu en regels en staan vervolgens verbijsterd in de supermarkt omdat een pot appelmoes drie keer zo duur is als in België.
Het is deze wereldvreemde hypocrisie – het gebrek aan besef van oorzaak en gevolg – die ervoor zorgt dat de Nederlandse consument betaalt voor ideologisch wensdenken. Zolang politici blijven doen alsof hun beleid geen invloed heeft op de praktijk, zullen de prijzen alleen maar verder stijgen.
Wil je ons werk steunen? Word dan lid van de Club van Dwarskijkers. Voor maar 15 euro per jaar (incl. BTW) maak je mogelijk dat wij deze programma’s kunnen maken én krijg je toegang tot exclusieve content zoals columns en podcasts.