Wanneer gaan ambachtsmensen weer eens hun volwaardige positie in de maatschappij opeisen? En het recht op het oplossen van hun eigen problemen? Het is hoog tijd dat er weer respect komt voor het ambacht. De tweedeling in Nederland loopt allang niet meer tussen links en rechts of tussen arm en rijk, maar tussen hoog- en laagopgeleid. De hoogopgeleide minderheid (minder dan 30 procent van de bevolking) heeft de macht gegrepen zonder daar veel positiefs tegenover te stellen, schreef ik bijna 10 (!) jaar geleden in mijn boek Kluitjesvolk. Laten we om te beginnen de terminologie aanpassen en de misleidende labels ‘hoogopgeleid’ versus ‘laagopgeleid’ afschaffen en vervangen door het veel passender ‘theoretisch opgeleid’ versus ‘praktisch opgeleid’.
De video waarin ik dat pleidooi deed ging viral op Facebook en werd meer dan 20 miljoen keer bekeken. De minister van Onderwijs nam mijn termen over, in alle beleidsdocumenten werd hoog en laag vervangen door theoretisch en praktisch opgeleid.
Toch moet je het uit blijven leggen, ook aan mensen binnen het onderwijs. Zoals ik deze week deed op NPO Radio 1 tegen geschiedenisleraar Erik Ex. Ex schreef in zijn column in Trouw dat ‘VWO natuurlijk wél hoger is dan Havo’ en dat ‘hoe beter de bakker is in rekenen en taal, hoe beter zij haar voorraden kan beheren, winstmarges kan berekenen, en met personeel kan communiceren. Hoe hoger de bakker is opgeleid, des te beter’.
Een totale misvatting en precies de denkfout die ons onderwijs heeft verwoest! Waar het om gaat is dat ons onderwijssysteem geen recht doet aan de talenten van de grootste groep Nederlanders. Er zijn veel meer mensen met praktisch talent dan met theoretisch talent – maar dat talent wordt in het onderwijs genegeerd.
Leren wordt gezien als iets wat je doet achter een bureau, met een boek voor je neus. Maar vrijwel alles wat we écht kunnen, leren we in de praktijk. Autorijden leer je pas goed nádat je je rijbewijs hebt. Ondernemen, bouwen, repareren: dat leer je niet uit een boek.
Toch worden belangrijke eigenschappen als creativiteit, ondernemerschap, daadkracht, veerkracht en praktisch inzicht in het onderwijs niet als talent herkend. Laat staan ontwikkeld. Daardoor gaat er gigantisch veel potentieel verloren. Vakmanschap wordt structureel onderschat. Je hoeft een bakker echt niet uit te leggen hoeveel gram gist er in zijn brood moet. Niets is erger dan de arrogantie van academici die zich bemoeien met de manier waarop vakmensen hun werk doen.
De betuttelaars en regeltjesbedenkers in dit land, die de enorme belastingdruk in stand houden met hun gecreëerde overbodige baantjes, gaan het liefst op de stoel van iedereen zitten. De theoretisch getalenteerden hebben dit land kapotgeorganiseerd. Organisaties worden steeds grootschaliger om al hun bureaucratie mogelijk te maken. Dan lopen de kosten uit de hand en moet er bezuinigd worden, net altijd bij de mensen die gewoon het werk doen waar het allemaal om begonnen was. De macht moet terug naar het ambacht!