De wereld op z’n kop: waarom verdedigen journalisten falend overheidsbeleid? *video*

04 sep 2024

Dr Jona Walk legt hier het vraagstuk op tafel waarover ik me ook al jaren het hoofd breek. Het begon denk ik (grootschalig) bij het klimaatbeleid, waar journalisten ineens hartgrondige verdedigers werden van rapporten die door politieke instituties werden geproduceerd.

Waar een journalist in mijn beleving automatisch nieuwsgierig en een tikkeltje wantrouwend moet zijn bij teksten die met grote stelligheid door politici worden uitgebraakt, stellen ze zich tegenwoordig vaak op als een soort advocaat van die politici. Ze gaan voor hen door het vuur, houden pleidooien waarom de politici gelijk hebben en klagen de criticasters van het beleid aan. Ook als dat wetenschappers zijn die veel meer verstand hebben van de materie dan de politici en de journalisten zelf. Zelfs als het om wetenschappers gaat, zoals Dr Bram Bakker bijvoorbeeld, die bij het onderzoek naar oversterfte wél -zwaar bevochten- toegang kregen tot CBS data waartoe de journalisten zelf helemaal geen toegang hebben.

Walk zegt daarover: Het probleem is niet zo zeer dat redactie de materie niet begrijpt, het is ook ingewikkeld. Het probleem is dat zij op zo’n moment de conclusies van overheidsinstanties zonder twijfel over nemen, en de critici niet serieus horen. Ook bij collega artsen zie ik deze ernstige vorm van confirmatie bias.

De verklaring is een combinatie van:

  1. Onkunde. Je kan van ‘wetenschaps’journalisten niet verwachten dat ze op alle onderwerpen die aan de wetenschap raken voldoende kundig zijn.
  2. Onderbezetting. Sinds de grote uitverkoop van onze kranten aan een paar rijke Belgen worden waanzinnige rendementen gemaakt met deze media door enorm te bezuinigen op de kurk waarop de bedrijven drijven: goede redacties met onderzoeksjournalisten die de tijd krijgen om dingen uit te zoeken.
  3. Angst. Het is in onze maatschappij steeds moeilijker geworden om een ander geluid te laten horen. Je kop wordt er voortdurend afgehakt op sociale media en je wordt een sociale outcast. Wie heeft daar zin in? Je kunt je vrienden, je baan, je reputatie en binnenkort zelfs je vrijheid verliezen als je informatie publiceert die door de overheid als onwelgevallig wordt gezien.
  4. Tunnelvisie en groepsdruk. Het is voor ieder mens lastig om een eenmaal ingeslagen weg weer te verlaten en je fouten toe te geven, zeker als je omgeving daar nog helemaal niet is.
  5. De clickbaitziekte in de media. Journalisten die goed scorende stukken produceren die abonnees opleveren worden op bedrijfsfeestjes in de watten gelegd door de Belgische baasjes. In mijn tijd in de directie van De Telegraaf kwam er echt geen journalist opdagen op een directiefeestje. En zo hoort het ook.

Een sprekend voorbeeld, waar Jona Walk naar verwijst, is het onderzoek naar de oversterfte en de effectiviteit van de vaccins. (Nota bene: Walk is gepromoveerd op de ontwikkeling van vaccins). In de podcast Op z’n Kop vertelden onderzoeker Bram Bakker van het AMC en VU professor Ronald Meester dat zij vreemde zaken aantroffen in de CBS data tijdens hun onderzoek. Zo vreemd dat elke journalist en CBS-medewerker erop aan zou moeten slaan.

Het omgekeerde gebeurde. Het CBS weigert met de onderzoekers in gesprek te gaan, weigerde commentaar te leveren in Op z’n Kop. Media berichten wél over het onderzoek, op basis van dezelfde vuile data, van het overheidsinstituut Nivel en halen het onderzoek van professor Meester alleen maar in de kantlijn aan als een foutief onderzoek. De ingezonden brief die de onderzoekers daarover naar de krant sturen wordt niet geplaatst.

Ondertussen is de vurigste verdediger van falend overheidsbeleid, Maarten Keulemans, de wetenschapsredacteur van de Volkskrant, op X dag en nacht bezig met een lastercampagne om onafhankelijke onderzoekers zwart te maken, inclusief de mensen die het gore lef hadden om deze onderzoekers aan het woord te laten. Meester is een antivaxman volgens Keulemans en zijn onderzoeken zijn gezwam.

Komt zo’n Volkskrant journalist daarmee weg? Jazeker! Lees het ontluisterende commentaar van de hoofdredacteur Pieter Klok in zijn eigen krant, afgelopen week.

Hoofdredacteur Pieter Klok schrijft het gewoon eerlijk op. Hij wil helemaal geen nieuws brengen over vliegtuigen die schoner en stiller zijn en over klimaatangstporno die niet bleek te kloppen. Hij blijft netjes in zijn krant propageren wat de linkse politieke kerk wil horen: ‘De beste manier om de CO2-uitstoot naar beneden te brengen, is nog steeds minder vliegen. Al te veel benadrukken dat vliegen voortaan minder vervuilend is, zal eerder leiden tot meer vliegbewegingen.‘ Zo weet de Volkskrant lezer wel precies wat hij krijgt: geen nieuws, maar groene folderteksten. En dat is helemaal prima, als mensen daarvoor willen betalen. Niet zo prima is dat de programmamakers op het Mediapark nog steeds lijken te denken dat De Volkskrant een krant is in plaats van een reclamefolder voor GroenLinks. Kijk in dat licht ook de serie over de coronakloof, waar ik in discussie ga met Tijs van den Brink nog maar eens terug.

Vind je ons werk belangrijk? Word dan lid van de Club van Dwarskijkers. Het kost maar 15 euro per jaar (véél minder dan een krantenabonnement) en je krijgt toegang tot exclusieve content zoals columns en podcasts.

Lid worden doe je hier
Doneren kan je hier
Scroll naar boven