Het is vandaag erop of eronder voor de Nederlandse boeren die slachtoffer dreigen te worden van de op papier gecreëerde mestcrisis. Om 14.00 uur is het debat in de Tweede Kamer over deze crisis die helemaal geen crisis is, maar het resultaat van activistische ambtenaren en falende landbouwministers. De EU wil dat Nederlandse boeren fors minder mest gaan uitrijden over hun weilanden. Dat is alleen haalbaar als de veestapel enorm inkrimpt. Het idiote van het beleid is dat boeren hun akkers wél mogen voeden met kunstmest. Nepmest die gemaakt wordt in fabrieken die enorme hoeveelheden aardgas verstoken. Terwijl de puur natuurlijke mest afgevoerd moet worden.
In het FD stond zaterdag een artikel over het mestbeleid met een daarin een opmerkelijke alinea: de strenge EU-mestnorm blijkt in de jaren ’90 gewoon bedacht te zijn door een Europese ambtenaar die het getal uit de lucht plukte, zonder enige wetenschappelijke onderbouwing. Er wordt een Nederlandse wetenschapper genoemd van de Wageningen Universiteit, Jaap Schröder, die dat toen al ontdekte!
Maar waarom is dat 30 jaar later geen algemene kennis in de politiek, de media en de wetenschap? Waarom worden Nederlandse boeren nu kapot gemaakt op basis van een ruim 30 jaar oude norm die op luchtfietserij is gebaseerd, terwijl Nederlandse wetenschappers dat al decennialang weten? Hoe kan het dat minister Piet Adema zich door de EU laat ringeloren, in plaats van met deze kennis naar Brussel te stappen en te eisen dat wij gewoon de mest uit mogen blijven rijden zoals we dat altijd mochten onder de uitzonderingsregel (derogatie). Want veel politici en activisten willen ons laten geloven dat mest een soort gif is, maar iedereen met een beetje groene vingers weet dat er zonder mest niks groeit. Mest is het bruine goud, hard nodig voor onze voedselmakers die steeds meer monden moeten voeden.
Marianne Zwagerman en Rick van Velthuysen spoorden de -inmiddels gepensioneerde- WUR wetenschapper op en vroegen hem hoe het nou echt zit met de totstandkoming van dat strenge EU-mestbeleid. Jaap Schröder bevestigt in editie 144 van de podcast Op z’n Kop op NPO Radio 1 dat de grens van 170 kilo per hectare inderdaad gewoon een verzinsel was van een ambtenaar. En dat de werkgroep van Schröder, die eind jaren ’90 in opdracht van het ministerie van Landbouw onderzoek deed naar de gewenste hoeveelheid mest op de Nederlandse weilanden dat toen al ontdekte en opschreef. ‘Wij hebben toen een groot onderzoek opgezet in Wageningen, de werkgroep onderbouwing derogatie, die bekeek of die 170 kilo enige rechtvaardiging vond in de Nederlandse situatie,’ zegt Schröder in Op z’n Kop. ‘En onze conclusie was: nee. Op grasland is zonder milieuproblemen meer dierlijke mest mogelijk. Dat hebben we toen onderzocht en gerapporteerd, met een wetenschappelijke publicatie die gewoon openbaar toegankelijk is.’
Hoe kan het dan dat stikstofkenner en oud-LTO bestuurder Jan Cees Vogelaar het toch niet wist, zoals blijkbaar niemand het (meer) weet. Vogelaar ontdekte de waarheid over de totstandkoming van de strenge EU-norm pas een paar maanden geleden in vrijgegeven WOO-stukken. ‘Jij wist dat al 25, 30 jaar geleden,’ zegt hij tegen Schröder in Op z’n Kop. ‘Dat er geen wetenschappelijke onderbouwing was. Had toen eens een keer hardop geroepen. Dan hadden we nu een hele andere discussie gehad met elkaar!’
Het onderzoek van Schröder is niet verouderd want recent onderzoek van zijn WUR-collega Herman de Boer wijst ook uit dat het uitrijden van meer mest op de Nederlandse weilanden geen enkel probleem geeft. Rick en Marianne spraken vorig jaar met Herman de Boer in Op z’n Kop over zijn onderzoek, dat inmiddels ook peer-reviewed is en dat tot verbijstering van de onderzoeker niet door minister Piet Adema in Brussel is gebruikt in de onderhandelingen over de derogatie.
Volg hieronder het liveblog van het #mestdebat in de Tweede Kamer vanmiddag, waar de podcast met Jaap Schröder hopelijk een rol zal spelen.
LIVEBLOG
*START* De formerende partijen zijn het niet eens over het mestbeleid. BBB zet vandaag in op noodmaatregelen om de boeren waar de mest aan de lippen staat nu te helpen. In De Telegraaf zegt van der Plas dat ‘de partij wil dat er een landelijk meldpunt komt waar veehouders zich kunnen melden als hun mest tijdelijk moet worden opgeslagen, bijvoorbeeld in mestkelders van gestopte boeren of in opslagtanks in havengebieden. Ook kunnen boeren (vergunningsvrij) mest opslaan in zakken van 6 tot 8 meter breed.’
Eerste spreker is oud-melkveehouder Holman namens NSC. Caroline van der Plas zit op de publieke tribune, want Cor Pierik doet het debat namens BBB. Holman was in eerdere debatten over stikstof tot verbijstering (en woede) van BBB voorstander van inkrimping van de veestapel. Holman heeft het over een fokverbod. Holman zou als oud-melkveehouder moeten weten dat een koe geen melk geeft als er geen kalfjes geboren worden, dan kan je de sector beter meteen opdoeken zegt boerin Eline Vedder van het CDA. Holman wil inzetten op ‘een vorm van opkoop van boerenbedrijven’.
Complicatie is dat de vele verschillende belangenbehartigers vanuit de sector het niet eens zijn over de oplossingen. Uit De Telegraaf vandaag: ‘Het plan waar een deel van de sector (LTO en NAJK, voor de jonge boeren, en de biologische melkveehouders) mee komt is tot stand gekomen onder leiding van oud-staatssecretaris Henk Bleker, en is door slechts drie boerenorganisaties en de zuivelindustrie ondertekend: illustratief voor de verdeeldheid die heerst.’
Holman laat in het midden waar NSC staat. Hij denkt dat met een goed plan naar Brussel gaan misschien mogelijkheden biedt. Hij gelooft niet in het terugdraaien van de derogatie, maar misschien wel specifiek gericht op graslandbedrijven die hun zaakjes aantoonbaar op orde hebben (afgemeten aan de waterkwaliteit). Hij roept op tot brede samenwerking door alle partijen die nu plannen hebben gemaakt. Hij roept de minister op die te bundelen en daarmee naar Brussel te gaan. ‘Elke dag dat we langer wachten wordt de ramp groter.’
Bromet van GroenLinks-PvdA leest een (niet aangenomen) motie van haar hand uit 2019 voor die opriep tot inkrimpen van de veestapel. Sindsdien alleen maar tijd verspild. Zij spreekt boeren die vandaag nog willen stoppen maar afgewezen worden voor de opkoopregeling. Inzet blijft: einde aan de intensieve veehouderij en minder dieren in Nederland.
Pierik (BBB) vraagt Bromet hoe zijn de klimaatbelasting ziet van gebruik van kunstmest in plaats van dierlijke mest. Maken van kunstmest geeft veel CO2 uitstoot. 7% van alle aardgas in Nederland wordt gebruikt door de kunstmestindustrie. Bromet schermt met een doorrekening van het PBL. Zij wil helemaal geen kunstmest ipv dierlijke mest, maar een veehouderij waar niet wordt gestuurd op maximalisatie van de opbrengst. Als er wordt overgeschakeld op kunstmest zullen daar ook maatregelen voor komen zegt Bromet.
Grinwis (ChristenUnie) verwijt Bromet onbarmhartigheid met de boeren die met hun familiebedrijf er alles aan doen het hoofd boven water te houden. Flach (SGP) spreekt Bromet erop aan dat teveel is gedramd op verminderen van de veestapel. Beter hadden we kunnen sturen op waterkwaliteit. Door steeds te hameren op het vermidneren van vee zijn de hakken in het zand gegaan.
Van Campen (VVD) noemt het voor boeren een treinramp, maar wel een die we aan onszelf te danken hebben omdat we jarenlang onze afspraken in Brussel over waterkwaliteit niet nakwamen. De VVD gelooft niet in met de vuist op tafel slaan in Brussel. We moeten zelf met een overtuigend pakket aan voorstellen naar Brussel. Hij prijst de boerenorganisaties die over hun schaduw heen zijn gestapt. De grond van boeren die stoppen moet beschikbaar komen voor boeren die doorgaan.
Anne-Marijke Podt van D66 is de nieuwe landbouwwoordvoerder, na het vertrek van Tjeerd de Groot. Ze wil boeren hun vrijheid teruggeven. Ze waarschuwt dat Renure (kunstmestvervanger) niet als wondermiddel gezien moet worden. Wordt er niet teveel belastinggeld gebruikt voor innovatie? We moeten kijken naar hoeveel mest het land nodig heeft.
Vedder (CDA) zegt dat het volkomen logisch dat Nederland een derogatie heeft. Die moet behouden blijven als je naar de feiten kijkt, zoals de pulsvisserij ook niet afgeschaft had moeten worden. Maar die vissersvloot ligt er nu wel gehavend bij. Datzelfde zal met de boeren gebeuren als we aan de derogatie vast blijven houden. Dan komt er een keiharde sanering aan. Een ravage op het platteland. Op haar eigen boerderij gaan er nu al koeien weg omdat ze helemaal klem zit. Er zullen gezinsbedrijven op grote schaal verongelukken als we nu niet bewegen. Er zijn geen makkelijke oplossingen meer. Het gaat van pijnlijk tot onacceptabel. Ze staat achter de maatregelen die de minister en de sector voorstellen. Wijkers moeten ruimte creëren voor blijvers. We moeten een koude sanering het hoofd bieden. Nu niets doen is geen optie.
Pierik (BBB) zegt dat de wanhoop onder boeren ongekend is. 4 van de 5 melkveehouders zitten zwaar in de (financiële) problemen. De psychische nood is hoog. Pierik haalt vraagt de minister of hij het ermee eens is dat de 170 kilo grens niet wetenschappelijk onderbouwd is. Hij vraagt of de minister dit al heeft aangekaart in Brussel. Hij haalt het onderzoek van Herman de Boer aan.
Vedder reageert emotioneel op Pierik: ‘Wat heb ik aan een mestzak als ik elke dag mijn boerderij kapot zie gaan. Mijn man en ik hebben elkaar vastgehouden toen we vorige week de koeien weer de wei in zagen gaan omdat het misschien wel de laatste keer was’.
Pierik benadrukt (tegen de klippen op) nog een keer dat we de wetenschap en de feiten toch niet zomaar aan de kant kunnen schuiven. Het is een verloren wedstrijd vrees ik. Hij citeert uit de WOO documenten waaruit blijkt dat de regering zelf in 2020 niet meer inzette op de derogatie in Brussel, maar het wordt ons verkocht als ‘gevochten als een leeuw, maar Brussel weigert’.
Grinwis (CU) -zelf zoon van een akkerbouwer- zegt ook dat mest bruin goud is en we op basis van de wetenschappelijke feiten gewoon die derogatie moeten hebben. Maar Brussel weigert. Dat moeten we onder ogen zien zegt hij. Hij hoopt dat na de verkiezingen de nieuwe EU-commissie wel naar de wetenschap zal luisteren maar is er niet gerust op. ‘Elke koe die in Nederland verdwijnt wordt in Polen met een krans ontvangen,’ waarschuwt hij.
Flach (SGP) zet in op wat Jan Cees Vogelaar deze week ook zegt in Op z’n Kop. Nederland heeft ZELF het hele land aangewezen als kwetsbaar gebied. Daarom valt heel Nederland onder de strenge norm. Daar kunnen we ook zelf weer mee stoppen, daar hebben we Brussel niet voor nodig. Hij biedt nog meer praktische oplossingen die we zelf in kunnen stellen. Flach wil ook van de minister horen waarom er niks gebeurt met het onderzoek van Herman de Boer.
Jeanet Nijhof (PVV) rekent voor dat er 650.000 koeien uit Nederland moeten verdwijnen als de derogatie wegvalt. Dat is 40% van de sector. Het woord ‘voedselzekerheid’ valt volgens mij nu pas voor het eerst in dit debat. De PVV is het niet eens met de plannen van de minister omdat ze zich vooral richten op de krimp van de veestapel. Jonge boeren moeten niet aangemoedigd worden om te stoppen.
Minister Adema begint met een human interest verhaal over boeren die hij onlangs sprak: ‘het verlies van derogatie is zeer ingrijpend. Mestafzetkosten exploderen. Het levert tienduizenden euro’s inkomstenverlies op, bij inkomens die vaak al matig zijn. De psychische nood in de sector is hoog.’
Adema is al met zijn plan in Brussel geweest en heeft met die voorstellen onder zijn arm gezocht naar ruimte om een (soort aangepaste) derogatie voor elkaar te krijgen. Hij kreeg keer op keer de deksel op de neus. Gisteravond had hij nog contact met de EU-commissaris. De deur zit dicht. Het heeft geen zin om het nog een keer te proberen. Een nieuwe derogatie, in welke vorm dan ook, is Nederland niet gegeven. We moeten aan Brussel laten zien dat we serieus zijn in de maatregelen die we nemen. Als we dat laten zien kunnen we misschien de gesprekken opnieuw openen. Maar Adema durft geen schatting van de kans te geven. Als we nu niks doen wordt het een nog grotere ramp voor de boeren. Dat risico mag de Kamer niet nemen. Dat is gokken met de bestaanszekerheid van onze boeren. Een nieuwe rechtse EU-commissie gaat het niet oplossen, want de Nederlandse landbouw doet het gewoon te goed in de ogen van velen. Ons wordt niets gegund, zeker niet door rechtste / nationalistische partijen die straks mogelijk aan de macht komen. De andere landen hebben ons mestprobleem niet.
Flach (SGP) vraagt aan Adema of het rapport van Herman de Boer bekend is in Brussel. Antwoord: ‘ja dat is sinds februari 2023 bekend.’ WAT IS DAT NOU VOOR ANTWOORD? Is er wat mee gedaan? Waarom heeft het geen effect op de discussie?! Die vraag wordt niet gesteld en het antwoord wordt niet gegeven.
Oekraïne heeft veel behoefte aan mest, zegt Adema. Maar onze mest ernaartoe brengen is te duur. Opslaan in kelders, tankers en silo’s ziet hij ook niet zitten. Want wat doen we dan volgend jaar? Bij de pluimveesector is er geen mestprobleem. Maar 6% van de mest blijft in Nederland, de rest wordt geëxporteerd en verwerkt op allerlei manieren.
Overschakelen naar Renure (de kunstmestvervanger uit dierlijke mest) telt nu nog mee in de maximale 170 kilo stikstof met hectare maar dat gaat veranderen. Straks komt er 100 kilo bij. Overigens is Renure vooral belangrijk voor de akkerbouw om kunstmest te vervangen. Telers willen vaak geen dierlijke mest op hun gewassen (geen stront op je sla).
Een heel lang ingewikkeld antwoord van de minister nu op de vraag over de cijfers van de waterschappen (want het gaat in deze hele wet over waterkwaliteit). In waterschapsgebied Amstel Gooi en Vecht worden de boeren op slot gezet, terwijl bekend is dat het probleem uit de stad Amsterdam komt. Adema hakkelt zich door een enorme woordenbrij heen waar ik geen antwoord in hoor.
Adema gaat nu in op de optie om niet heel Nederland meer aan te wijzen als kwetsbaar gebied. Dat zou volgens hem impliceren dat je dan helemaal geen normen zou stellen en de waterkwaliteit dan toch zou verbeteren. Dat is volgens hem voor Nederland vrijwel nergens het geval. Het zou misschien alleen in het rivierengebied kunnen, voor de rest van Nederland is het geen optie.
Adema ontkent (wat wel uit de WOO-documenten lijkt te blijken) dat het kabinet moedwillig heeft ingezet op een koude sanering van de sector en zich niet heeft ingezet voor een verlenging van de derogatie. Pierik vraagt er nu op door. In de WOO-documenten is nergens terug te vinden dat het kabinet hard heeft ingezet op behoud van de derogatie, met de wetenschappelijke rapporten onder de arm #mestdebat Adema reageert gepikeerd. Het kabinet heeft zich volgens hem maximaal ingezet voor behoud en hij werpt de suggestie dat de derogatie is weggegeven verre van zich. Hij vindt dat we moeten stoppen met terugkijken. Niet meer discussiëren over ‘hadden we maar’, we moeten nu de schouders zetten onder de maatregelen. Nu kunnen we laten zien wat leiderschap is en wat het betekent om verantwoordelijkheid te nemen.
Adema wordt nu gecorrigeerd door de voorzitter (Dion Graus). Kamerleden móeten juist terugkijken. Dat hoort bij de controlerende taak van de Kamer.
In 1991 is de norm van 170 kilo vastgesteld. De wetenschappelijke onderbouwing is Adema onbekend zegt hij………. GAST DIE IS ER DUS NIET!!! Luister eens een goede podcast. Volgens Adema moeten WIJ de EU-commissie daar zelf op wijzen en vragen om evaluatie. Ik vraag bij Kamerleden na hoe wij dit dan moeten doen.
Adema zegt onomwonden dat het hele beleid zal leden tot minder dieren. Grinwis springt op de discussie over de 170 kilo norm nu. Wat is er door de regering aangeleverd bij de EU- commissie voor de evaluatie van die richtlijn? Volgens Adema loopt de evaluatie nog.
Maar als die evaluatie nog loopt. En we kopen nu hier boeren uit en brengen koeien naar de slacht. Dan komen we er over een paar jaar achter dat het niet nodig was. (WAT WE NU AL ZEKER WETEN) WAT IS DIT VOOR GEKKIGHEID?
Als Adema de wetenschappelijke onderbouwing van de mestnorm niet kent (DIE IS ER NIET) dan heeft de regering er dus NIET ALLES aan gedaan om de derogatie te behouden. Want dat begint met FEITEN en wetenschap. Inkoppertje in de tweede termijn lijkt me.
Ok die inkopper komt er niet. Er is blijkbaar afgesproken om er met dit kabinet geen energie meer in te steken. Blij dat ik geen boer ben. Je zou maar moeten leven met deze onzekerheid.
Vind je ons werk belangrijk, word dan lid van de Club van Dwarskijkers. Lid ben je al voor 15 euro per jaar (incl. BTW), daarmee krijg je toegang tot exclusieve content zoals columns, podcasts en video’s.