Het debat over migratie -dat nu eindelijk een beetje op gang komt in de politiek- gaat tot frustratie van prof. dr. Jan Latten over de verkeerde dingen. ‘Hoeveel bedden er zijn in de opvang. Dat maakt natuurlijk niks uit. Heb je er vandaag genoeg dan heb je er morgen te weinig. Het zou moeten gaan over de lange termijn visie. En ook over de kosten, niet alleen financieel, maar ook: wat kost het de samenleving,’ zegt Latten in de nieuwe aflevering van de podcast Op z’n Kop (aflevering 118 in je podcastapp).
Niemand stelt de vraag: willen wij een bevolkingsgroei hebben? Moeten wij in Nederland naar 24 miljoen inwoners? Welke politieke partijen willen dat? Staat dat in hun verkiezingsprogramma’s? Hebben wij als kiezers ons daarover uit kunnen spreken of overkomt het ons? ‘Daarover wordt allemaal totaal niet gesproken,’ zegt Latten, emeritus hoogleraar sociale demografie aan de Universiteit van Amsterdam.
IJsbeertje
Latten was tot zijn pensionering hoofddemograaf bij het CBS en bracht toen al doorlopend de explosieve bevolkingsgroei in kaart. Maar tot zijn verbijstering sloeg niemand daarop aan. Politici en journalisten haalden hun schouders op: ‘Ik ben toch menig keer diep teleurgesteld geweest. Dan verstuurde ik een persbericht met een prognose dat er wel een miljoen mensen bij zouden komen. Ik dacht dat de kranten daar dan wel mee vol zouden staan, maar wat stond er de volgende dag in de krant? Dat er een ijsbeertje was geboren in Blijdorp!’
Latten maakt zich niet alleen zorgen over de hoeveelheid mensen in Nederland maar ook over de samenstelling van de bevolking. Daarover schreef hij in augustus in een stuk in EW Magazine: ‘Het aantal nieuwkomers is opgelopen tot 4.772.000. Sommigen zullen zeggen: ‘Nou en? We zijn allemaal mensen.’ Dat is ook zo. Maar we zijn niet allemaal dezelfde mensen. Op langere termijn slinkt de autochtone groep verder en krijgen hun normen en opvattingen minder gewicht. Daarvoor in de plaats komen anderen, soms uit verre landen, met andere opvattingen hoe het hoort, andere feestdagen en andere herinneringen. Hun opvattingen krijgen vanzelf meer gewicht.’
.
Segregatie
In 2005 waarschuwde Latten bij zijn installatie als hoogleraar aan de UvA al voor deze gevolgen in zijn speech Zwanger van segregatie: ‘Concentratie van etnische bevolkingsgroepen is een zeer ingrijpende, vooral omdat er voor de belangrijkste niet-westerse groepen sprake is van cumulatie van achterstanden. Het is een punt van zorg, onder andere omdat het de sociale cohesie in de samenleving kan schaden. Er zijn ruim 80 buurten waar de meerderheid van de bewoners van allochtone afkomst is. In samenhang daarmee is de kans dat bevolkingsgroepen elkaar in de woonstraat ontmoeten de afgelopen jaren behoorlijk afgenomen.’
Orthodox
‘De orthodoxie neemt toe in Nederland,’ zegt Latten in Op z’n Kop, waarbij hij verwijst naar de World Values Survey. ‘Wij hebben in Nederland de voorschriften uit de heilige boeken weggedaan. We zijn geïndividualiseerd en vrij geworden. Wij zitten aan de kant van zelfexpressie, zelfverwezenlijking en vrijheid. Dat is 180 graden anders dan in Afrikaanse en Islamitische landen. Mensen uit Marokko en Turkije brengen hun orthodoxe waarden mee naar Nederland.’
En dat is niet zonder gevaar zegt Latten: ‘Het risico zit erin dat we straks een land hebben waar verschillende bevolkingsgroepen met verschillende leefstijlen, normen en waarden gebruik maken van dezelfde oppervlakte. Het fundament van de solidaire samenleving is weg. En hoe gaat dat dan met die enclaves van mensen? We krijgen nog meer bubbels en uiteindelijk zijn heel veel conflicten op de wereld conflicten tussen bubbels van leefstijlen.’
Vind je mijn werk belangrijk? Word dan lid van de Club van Dwarskijkers. Voor maar 15 euro per jaar (incl. BTW) steun je mijn werk en krijg je toegang tot exclusieve content.